Curaçaose leerlingen moeten in het voortgezet onderwijs voor alle vakken examen in het Nederlands doen. En dat terwijl ze steeds minder Nederlands om zich heen horen. Daarom is het nodig dat leerlingen extra steun krijgen bij de taalverwerving.
Voor veel leerlingen op Curaçao is het Nederlands een vreemde taal geworden. Thuis spreken ze hun moedertaal (bijvoorbeeld Papiaments of Spaans) en ook in hun directe omgeving horen en lezen ze weinig Nederlands. Toch moeten ze in het voortgezet onderwijs wel voor alle vakken examen in het Nederlands doen. Het is logisch dat dit voor de leerlingen extra moeilijk is. Daarom is het nodig dat leerlingen extra steun krijgen bij de taalverwerving. De extra steun is niet alleen nodig voor het vak Nederlands, maar juist ook bij de andere vakken moet die steun gegeven worden.
Nederlands als vreemde taal
De huidige lees- en taalmethodes Nederlands die de leerlingen op Curaçao krijgen, zijn ontwikkeld voor leerlingen voor wie Nederlands de moedertaal is. Soms worden er methodes gebruikt voor leerlingen voor wie Nederlands de tweede taal is. In beide gevallen bieden de methodes onvoldoende steun voor een succesvolle verwerving van het Nederlands. En dat heeft niet alleen gevolgen voor de resultaten op het vak Nederlands, maar ook op die van andere taal-intensieve vakken als aardrijkskunde, geschiedenis, biologie en dergelijke.
Taalgericht vakonderwijs
Taalgericht Vakonderwijs kan een middel zijn om extra aandacht te geven aan het taalverwervingsproces van leerlingen. Taalgericht vakonderwijs steunt op drie pilaren:
Interactief onderwijs
Leerlingen worden aangezet tot praten en schrijven over de leerstof. Hierdoor kan er dieper op de lesinhoud worden ingegaan. Tevens worden op deze manier groeperingsvormen effectief ingezet, en wordt de denktijd bewust gehanteerd. Daarnaast geven gesprekken de docent de mogelijkheid om te controleren of begrippen wel juist gehanteerd worden, met name vak-begrippen. Gelegenheid voor reflectie is dus onontbeerlijk. Bovendien is het voor de docent een uitdaging om een respectvol klassenklimaat te creëren zodat leerlingen zich in een veilige omgeving durven uiten en fouten durven maken.
Contextrijk onderwijs
Contextrijk onderwijs voegt relevante betekenis toe aan de taal. Contexten maken taal begrijpelijker voor leerlingen. Daarbij is het belangrijk dat de docent aansluit bij de (talige) voorkennis van de leerlingen. Contextrijk leren is ook leren met verschillende zintuigen. Niet alleen ogen en oren, maar ook de tastzin, de reuk en de smaak kunnen worden ingeschakeld. Ook het toetsen kan het beste contextrijk gebeuren.
Taalsteun
Leerlingen worden ertoe aangezet om hun taalvaardigheid verder uit te bouwen. Belangrijke aspecten zijn:
- De docent expliciteert (vak)taaldoelen en vakconcepten van een les(senreeks) door ze bijvoorbeeld op het bord te schrijven;
- De docent biedt de leerlingen steun bij het lezen en luisteren, bijvoorbeeld via sleutelschema’s en bij het produceren van vaktaal (pratend en schrijvend), bijvoorbeeld via schrijfkaders;
- De docent geeft vaktaalgerichte feedback op inbreng van de leerlingen.
Aanpak
Een tweetal scholen voor voortgezet onderwijs op Curaçao heeft de steun van het CLU ingeroepen om Taalgericht Vakonderwijs te stimuleren. Samen met de docenten gaat het CLU na hoe methodes zodanig kunnen worden aangepast dat ze leerlingen meer uitnodigen tot interactie, ze meer contextrijk gemaakt kunnen worden en meer taalsteun kunnen bieden. Vervolgens begeleidt het CLU de docenten bij het omvormen van de bestaande methodes.