Leermiddelen hebben tot doel om het leerproces van leerlingen optimaal te ondersteunen. Daarom formuleerde het CLU zogenaamde leerzaamheidscriteria. Deze zijn ondergebracht in het MeetInstrument Leermiddelen Kwaliteit (MILK). Een instrument dat het CLU bijvoorbeeld gebruikt in opdracht van uitgevers/ontwikkelaars bij het beoordelen van hun leermiddelen. Voor leraren en ontwikkelaars is daaruit de MILK-light gedestilleerd; een tool om de kwaliteit van leermateriaal mee te beoordelen of te gebruiken bij het maken en arrangeren van leermateriaal. Omdat we regelmatig vragen erover krijgen, lees je in dit blog hoe je de MILK-light kunt gebruiken, wat daarbij belangrijk is en wat de achtergrond is van deze tool.
Het gebruik van de MILK-light
De MILK-light kan gebruikt worden bij:
- Het beoordelen van methodes, bijvoorbeeld tijdens het kiezen van een nieuwe methode.
- Het beoordelen van open leermateriaal, bijvoorbeeld omdat je een les(senserie) of enkele complete modules zoekt.
- Het ontwikkelen of arrangeren van leermateriaal voor gebruik in de eigen les of binnen de vaksectie/school.
Waarvoor je de MILK-light ook gebruikt, voor alle drie geldt dat je kijkt naar de kwaliteit van de leerstof, de didactiek en de vormgeving. Deze aspecten zijn vervolgens nog weer verder onder te verdelen in criteria die wetenschappelijk bewezen ertoe doen. Ieder criterium is namelijk onderbouwd door legio wetenschappelijke artikelen. Het aantal criteria lijkt in het begin misschien veel te zijn, maar na wat ervaring in het ermee werken, blijkt het reuze mee te vallen.
Naast enige ervaring in het gebruik van de MILK-light is kennis over het waarom van de criteria erg belangrijk.
Kennis over het waarom van de gekozen criteria
We hebben tijdens trainingen en eigen onderzoek ervaren dat kennis over criteria enorm helpt bij het kunnen omgaan met deze criteria. Een voorbeeld is het belang van het activeren van voorkennis. Als je weet dat dit criterium belangrijk is omdat de werking van het geheugen zodanig is dat je nieuwe informatie beter kunt opslaan in het lange termijngeheugen als je daaruit eerst bestaande kennis ophaalt, dan krijgt het criterium meer betekenis. Met tot gevolg dat je dit ook niet snel meer vergeet. En zo zijn er veel tot de verbeelding sprekende voorbeelden van criteria. Die overigens ook vaak nog in relatie tot elkaar staan. Want als het gaat om de werking van het geheugen, komt bijvoorbeeld ook het belang van kwalitatief goede filmpjes en passende werkvormen aan de orde.
De MILK-light en het kiezen van leermiddelen
Tijdens het onderzoek naar keuzeprocessen dat we voor de PO-Raad uitvoerden, hebben we geconstateerd dat kennis over criteria ertoe leidt dat leraren kritischer worden als ze naar leermiddelen kijken. Ze stelden meer vragen aan uitgevers en ontwikkelaars van platforms en ook stelden ze meer vragen aan de onafhankelijke procesbegeleider. Wat het beste bleek te werken was het volgende. Het keuzeteam stelde eerst een plussen- en minnenschema op waarin ze noteerden wat ze goed vonden aan het leermateriaal dat ze op dat moment gebruikten. Op basis daarvan maakten ze een lijst met criteria die ze belangrijk vonden bij het kiezen van een nieuwe methode. De procesbegeleider bekeek deze lijst op aanwezige en ontbrekende leerzaamheidscriteria uit de MILK. Tijdens een workshop werd aandacht besteed aan de al genoemde criteria en het belang daarvan. Daarnaast werden de ontbrekende criteria onder de aandacht gebracht en waarom het belangrijk is om ook met deze criteria rekening te houden.
Professionaliseringsaanbod
Naar aanleiding van de ervaringen uit het hiervoor beschreven onderzoek hebben we een professionaliseringsaanbod ontwikkeld over de achtergrond en het gebruik van de MILK-light. Naast dit open aanbod, bieden we ook ‘op maat trajecten’ aan. We doen dit op het moment bijvoorbeeld in het kader van het project Impuls Open Leermateriaal.
Liever zelf aan de slag? Op onze website kun je informatie vinden over belangrijke criteria. We lichten soms een aantal criteria toe aan de hand van voorbeelden uit methodes (zie aflevering 1: goed geordende inhoud, aflevering 2: werkvormen en opdrachten, aflevering 3: leerteksten beoordelen en aflevering 4: leerstof voor kleuters).
De achtergrond van de MILK-light
De MILK-light is gedestilleerd uit het volledige MeetInstrument Leermiddelen Kwaliteit (de MILK). Dit instrument bestaat uit rond de 200 criteria die allemaal onderbouwd zijn aan de hand van wetenschappelijke literatuur en gebruiken we voor verschillende doeleinden. Ontwikkelaars vragen ons bijvoorbeeld alvorens hun leermiddelen op de markt te brengen om het materiaal te toetsen met behulp van de MILK. Ook als een methode aan herziening toe is, kan het helpen om de MILK erop los te laten om daarmee te toetsen of er ook wat betreft de aanwezigheid van leerzaamheidscriteria herziening nodig is. Omdat er steeds meer vraag kwam naar een verkorte versie van de MILK voor eigen gebruik, ontwikkelden we de MILK-light.
MILK-criteria voor speciale doelgroepen
Voor specifieke situaties of doelgroepen is het mogelijk om een lijst met criteria samen te stellen. Het gaat dan bijvoorbeeld om leermiddelen met aandacht voor NT2 of Nederlands als vreemde taal, digitale leermiddelen, leerlingen in het autistische spectrum, etc.
Ga naar de MILK-light
Hier vind je de MILK-light van het CLU.