Er is weinig bekend over het effect van de keuze voor een digitale of papieren rekenmethode. Dat concluderen Rinske Stelwagen en Rena Punt naar aanleiding van een vraag vanuit de Kennisrotonde.
Er is maar weinig onderzoek gedaan naar het effect van rekenmethodes. Het is dan ook niet eenvoudig om betrouwbaar onderzoek te doen naar dergelijke effecten. Effecten hangen immers ook af van de manier waarop leerkrachten de methode gebruiken. En er zijn veel factoren die (misschien nog wel meer) van invloed zijn op de rekenprestaties. Hoe hou je die allemaal onder controle?
Voor zover er onderzoek is gedaan, is het effect van de keuze voor een methode verwaarloosbaar. Als er al een effect zichtbaar is dan valt dat vooral waar te nemen in situaties waarbij de papieren methode een ‘traditionele’ aanpak heeft en er digitale ondersteuning is op het gebied van extra instructie en hulpmiddelen. Kortom: de didactiek lijkt belangrijker dan het medium.
Kenmerken van leerzaamheid
Deze conclusie is al vaker getrokken. Maar zelfs als er geen vergelijkend empirisch onderzoek mogelijk is, wil dat niet zeggen dat het niet mogelijk is om iets over de effectiviteit van methodes te zeggen. Er is namelijk al veel bekend over de leerzaamheid van leermiddelen: wat effectieve instructiestrategieën zijn, hoe je het werkgeheugen niet onnodig belast, waar leerteksten aan moeten voldoen, welke vormgeving wel en niet effectief is, hoe je moet differentiëren, hoe je zorgt voor een effectieve samenhang van de leerstof en de opdrachten etc. Door methodes op deze punten te analyseren kun je wel degelijk iets zeggen over de verwachte effectiviteit van een methode. Onze MILK brengt deze kenmerken in kaart.
Gebruikersonderzoek
Natuurlijk speelt ook het specifieke gebruik van een methode een rol. Maar ook daar kun je onderzoek naar doen. Je kunt onderzoeken hoe een methode gebruikt wordt. Door gebruiksvarianten te koppelen aan de bovengenoemde leerzaamheidscriteria kun je uitspraken doen over de effectiviteit van het gebruik van de methode. Of specifieker: over de verschillende gebruiksvarianten ervan. Overigens volgen veel leerkrachten de methode ‘gewoon’ getrouw.
Het lijkt een doodlopende weg te zijn om empirisch vergelijkend onderzoek te doen naar het effect van leermiddelen. Vergelijkende analyses van methodes snijden meer hout, zo mogelijk gecombineerd met gebruikersonderzoeken.
Bron
Kennisrotonde (2019) Wat is het effect van het gebruik van een digitale rekenmethode versus een papieren rekenmethode op het verwerven van rekenvaardigheden op de basisschool? (KR. 732). Den Haag: Kennisrotonde, 3-12-2019